Joël de Lange
Geboren: 6 maart 1871, Groningen
Laatste adres: Jan van Goyenstraat 2, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 4 oktober 1942
Vermoord: 26 oktober 1942, Auschwitz
Joël de Lange wordt geboren op 6 maart 1871 in Groningen als zoon van Isaac de Lange en Marianne Nathan. Vader Isaac de Lange is kruidenier. Joël heeft een oudere zus Regina. Joëls moeder Marianne Nathan overlijdt op 32 jarige leeftijd. Zijn vader Isaac hertrouwt met Grietje Carseboom met wie hij nog acht kinderen krijgt.
Joël trouwt met Jutje Boomstra, die weduwe is en een dochter heeft, Vroukje Engelina Kats. Jutje en Joël krijgen twee zonen: Izak en Simon, en een dochter Martha. Jutje Boomstra sterft in 1918 op 42-jarige leeftijd. Joël hertrouwt in 1929 met Maria Wolff, die 49 jaar is en kinderloos.
Joël de Lange is een bekend en veelgevraagd fotograaf. Hij heeft een foto- en smalfilmbedrijf aan de Prinsenstraat 18. In het Nieuwsblad van het Noorden van mei 1941 staat een advertentie dat hij zijn fotozaak verhuist naar de Sint Janstraat 19.
Joël is de vaste fotograaf bij de Groninger studentenvereniging Vindicat atque Polit. Na het nemen van een foto van het bestuur of een geëxamineerde student, zegt Joël op een toonloze en spookachtige wijze: ”t is gebeurd heer`n“. Ook krijgt Joël veel opdrachten van de studentenvereniging Albertus Magnus, van de gereformeerde jongelingsverenigingen, van bedrijven en particulieren. Verder legt hij het vooroorlogse leven in Groningen en daarbuiten vast. Veel van zijn films en filmfragmenten zijn bewaard bij de Groninger Beeldbank.
De zonen Simon en Izak treden in de voetsporen van hun vader en ook zij zijn fotograaf. Joël woont met zijn vrouw Maria aan de Nieuwstad 23. Maar in de oorlog gaan ze bij hun zoon Simon en zijn vrouw Rika Oudgenoeg aan de Jan van Goyenstraat 2 wonen. In die periode wordt het leven en werken moeilijk gemaakt voor de Joël de Lange.
Zoon Izak is getrouwd met Chawa Lunsky. Zij wonen met hun zoontje Joël in 1941 aan de Sint Jansstraat en in 1942 aan de Piet Heinstraat.
Op 26 oktober 1942 worden Joël de Lange en zijn vrouw Maria Wolff in Auschwitz vermoord. Hij is dan 71 jaar en Maria is 62 jaar. Zijn schoondochter Rika Oudgenoeg wordt ook in datzelfde jaar vermoord te Auschwitz. Zijn zoon Simon is vermoord op 31 maart 1944, ergens in Midden-Europa.
Maria de Lange-Wolff
Geboren: 3 december 1880, Nieuwe Pekela
Laatste adres: Jan van Goyenstraat 2, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 4 oktober 1942
Vermoord: 26 oktober 1942, Auschwitz
Maria Wolff is geboren op 3 december 1880 te Pekela. De ouders van Maria Wolff zijn Jozeph Eliazer Wolff en Hendel Levie; haar vader is koopman.
Maria is modiste van beroep. Op 28 maart 1929 trouwt zij met de weduwnaar Joël de Lange. Joël de Lange is een bekende fotograaf in de stad Groningen en daarbuiten. Er worden huwelijkse voorwaarden opgesteld waarin staat dat Maria over haar eigen inkomsten kan blijven beschikken. Maria Wolff is bij haar huwelijk 48 jaar en heeft geen kinderen.
Joël heeft vier kinderen: Simon, Izak, Martha en een stiefdochter uit zijn 1e huwelijk: Vroukje Engelina Katz.
Joël en Maria wonen in de oorlog bij de zoon van Joël, Simon, aan de Jan van Goyenstraat 2.
Maria de Lange-Wolff en haar man Joël worden op 26 oktober 1942 vermoord in Auschwitz. Joël is 71 en Maria is 61 jaar geworden.
Simon de Lange
Geboren: 17 maart 1916, Groningen
Laatste adres: Jan van Goyenstraat 2, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 4 oktober 1942
Vermoord: 31 maart 1944, Midden Europa
Simon de Lange is geboren op 17 maart 1916 in Groningen. Hij is de zoon van Jutje Boomstra en Joël de Lange. Zijn vader is een bekende fotograaf in de stad Groningen en daarbuiten. Simon heeft een broer Izak, een zus Martha en een stiefzusje, Vroukje Engelina Katz. Zijn moeder sterft in 1918.
Als Simon 13 jaar is hertrouwt zijn vader met Maria Wolff.
Zijn zus Martha trouwt met de boekbinder Bernhard van Gelder en woont in Wageningen. Zijn broer Izak trouwt met Chawa Lunsky en zij wonen met hun zoontje Joël in 1941 aan de Sint-Jansstraat en in 1942 aan de Piet Heinstraat.
Simon trouwt met Rika Oudgenoeg op 29 september 1941 in Leek. In de oorlog wonen zijn vader en stiefmoeder bij hem en zijn vrouw Rika in huis, aan de Jan van Goyenstraat 2.
Simon is net als zijn vader fotograaf en staat eind jaren dertig aan het begin van zijn carrière. Ook zijn boer Izak is fotograaf. Op 1 maart 1938 treedt hun vader Joël uit de zaak en draagt die over aan zijn zonen inclusief de bedrijfsnaam “Joël de Lange”. Per 19 mei 1938 koopt Simon een auto, wat het vervoer van zware apparatuur zal hebben vergemakkelijkt. Op 15 april 1940 wordt de zaak een “fotografisch-, en smalfilmbedrijf en smalfilmhandel ”.
Simon en Izak worden op 13 april 1942 aangehouden in de Jan van Goyenstraat. Agent Eppe Steenwijk verhoort ze op het politiebureau op bevel van de Duitse Sicherheitsdienst en de SD te Groningen1. Aanleiding is dat zij fotografische opdrachten hebben laten verrichten door een ariër, A. Boerma. Het is dan verboden werk voor Joden te verrichten.
Zij verklaren:
“…. Toen het ons bekend werd dat Joden niet meer in café’s en restaurant mochten komen, hebben mijn broer en ik ons zelf afgevraagd of wij er nog wel mochten komen om te fotograferen wanneer wij daartoe gevraagd werden. De cafehouders waren van mening dat deze maatregel alleen gold voor cafebezoek en dat fotograferen door ons in dergelijke inrichtingen geen bezwaar zou zijn. Mijn broer en ik gingen ons ook op dit standpunt plaatsen en gedurende dien tijd hebben wij wel in café’s, restaurants en hotels gefotografeerd. Toen er voor den ingang van voornoemde inrichtingen borden werden geplaats met het opschrift “voor Joden verboden” zijn wij er niet meer geweest om te fotograferen. Vanaf dat tijdstip hebben mijn broer en ik een mondelinge overeenkomst aangegaan met den ons welbekende fotograaf A. Boerma, wonende te Groningen, Burchtstraat nummer 6a, wat betreft het voor ons fotograferen op plaatsen waar wij als Joden niet mogen komen. De overeenkomst is zo gemaakt dat hij van elke persoon waarvan hij voor ons een opname maakt 0,20 – ontvangt waarbij tevens een minimum van f.2.50- en een maximum van f.17.50 is vastgesteld.” Boerma “ heeft vanaf dien tijd voor ons gefotografeerd in restaurant Riche, Concerthuis, hotel de Doelen, hotel Friesland en de Harmonie, allen te Groningen. Boerma heeft in dien tijd aan ons verdiend ongeveer f.65-.”
Het jaar 1942 betekent het einde van het bedrijf. Op 4 oktober wordt Simon met zijn vrouw, vader en stiefmoeder weggevoerd naar Westerbork. Op 28 oktober 1942 volgt de liquidatie van de fotozaak door het Omnia Treuhandgesellschaft.
Simons broer Izak wordt met zijn vrouw Chawa Lunsky en hun zoontje in mei 1943 weggevoerd en vermoord in Sobibor. Simons’ stiefzus, Vroukje Engelina Katz wordt met haar kinderen vermoord op 2 november 1942 te Auschwitz.
Simon is vermoord op 31 maart 1944, ergens in Midden-Europa; hij is dan 28 jaar. Zijn vrouw Rika wordt op 26 februari 1942 vermoord in Auschwitz, Zij is dan 20 jaar.
Alleen zijn zus Martha heeft de oorlog overleefd.
———————–
1 Groninger Archieven, toegang 1692, invent. No 820 Gemeentepolitie Groningen, 1917-1980, stukken betreffende beperkende maatregelen tegen Joden, 1941-1944.
Rika de Lange-Oudgenoeg
Geboren: 22 juni 1922, Eelde
Laatste adres: Jan van Goyenstraat 2, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 4 oktober 1942
Vermoord: 26 oktober 1942, Auschwitz
Rika is geboren op 22 juni 1922 te Eelde. Haar ouders zijn Johan Oudgenoeg en Roosje Gudema. Haar vader is van beroep slager in Roden. Rika heeft twee jongere zusjes, Sophie (1924) en Elzina (1928).
Rika is hulp in de huishouding in Eelde. Zij trouwt met Simon de Lange op 29 september 1941 te Leek. Simon is de zoon van de bekende fotograaf Joël de Lange. Simon is zelf ook fotograaf. Hij neemt samen met zijn broer het bedrijf van zijn vader over. Rika en Simon de Lange wonen samen met de ouders van Simon in de Jan van Goyenstraat 2.
Rika is met haar man en schoonouders op 4 oktober 1942 weggevoerd naar Westerbork. Zij wordt op 26 februari 1942 vermoord in Auschwitz. Zij is dan 20 jaar. Haar man Simon is twee jaar later vermoord.
Rika’s ouders en haar twee jongere zussen Sophie en Elzina zijn ook in Auschwitz vermoord. Sophie is dan 18 jaar en Elzina 14 jaar.
In Leek liggen vier Stolpersteine voor Rika’s ouders en haar zusjes, die toen nog thuis woonden.