Kornelia Gans-Visser
Geboren: 25 juli 1888, Greetsiel (Duitsland)
Laatste adres: Westerkade 12, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 4 oktober 1942
Vermoord: 26 oktober 1942, Auschwitz
Kornelia is de dochter van Levi Abraham Visser en Sietje Goudsmit. Het gezin telt nog zes jongens en een meisje.
Op 13 december 1921 trouwt Kornelia met haar neef Arent Gans uit Delfzijl. Arent is met drie broers en een zwager firmant van de fa. S. Gans & Zn. in Delfzijl. Binnen deze firma wordt gehandeld in lompen, metalen en antiek.
Kornelia en Arent starten een antiekzaak in Emden aan de Grosse Strasse 25.
Een jaar later wordt hun zoon Simon Levi geboren. Arent blijkt een psychische aandoening te hebben, waarvoor hij op 27 augustus 1924 wordt opgenomen in het Centraal Israëlitisch Krankzinnigengesticht “Het Apeldoornsche Bosch” in Apeldoorn. Op 9 april 1926 wordt hij daaruit ontslagen en keert hij terug naar zijn gezin in Emden. Later dat jaar wordt zoon Ludwig geboren.
Het zal voor Kornelia geen makkelijk leven zijn geweest met de zorg voor twee jonge kinderen, de antiekzaak en een man die kampt met psychische problemen. Op 12 juni 1933 wordt Arent opnieuw opgenomen in “Het Apeldoornsche Bosch”, ditmaal definitief.
Ondertussen krijgen Joodse burgers het steeds moeilijker in Duitsland. Dat leidt in 1937 tot sluiting van de zaak in Emden, maar er blijft zoals zal blijken het nodige van de voorraad in Emden in depôt achter1.
Kornelia verhuist op 11 augustus 1937 met de kinderen naar het adres Westerkade 13 in Groningen, alwaar op 1 augustus een filiaal van de fa. S. Gans & Zn is gevestigd onder de naam Antiekhuis Gans. Op 24 april 1939 wordt per advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden bekend gemaakt: “uit ons voormalig depôt te Emden hebben wij de vorige week een schip vol ANTIEKE VOORWERPEN ontvangen”, gevolgd door de oproep om een kijkje te nemen in de winkel. Op 11 mei 1939 verhuizen Kornelia én het Antiekhuis Gans naar het buurhuis, Westerkade 12.
Op 4 oktober 1942 wordt Kornelia met de beide jongens op transport gezet naar Westerbork, waarvandaan ze drie weken later worden doorgestuurd naar Auschwitz. Direct na aankomst wordt zij op 26 oktober 1942 omgebracht.
Arent verblijft dan nog in het Apeldoornsche Bosch en wordt bij de ontruiming daarvan in de nacht van 21 op 22 januari 1943 op transport gezet naar Auschwitz en daar op 25 januari vermoord.
Simon Levi wordt op 7 februari 1945 in Gross-Rosen omgebracht en Ludwig wordt op 31 maart 1944 in Midden-Europa vermoord.
——————————————–
1 In de periode tussen 8 november 2020 en 27 januari 2021 is in het Ostfriesisches Landesmuseum in Emden een tentoonstelling ingericht: “Kunst” und Stadt Emden während der NS-Zeit im Fokus der Proveniensforschung. Het is een verslag van het onderzoek naar de herkomst van de kunstvoorwerpen die in de Nazitijd verworven zijn door de stad Emden. Onderdeel van deze tentoonstelling is een acte die bewaard wordt in het archief van Emden. Hieruit blijkt dat de Nationaalsocialistische burgemeester van Emden goederen uit de winkel van Arent en Kornelia Gans-Visser “koopt” en deze stukken toevoegt aan het bezit van de gemeente. Het voorwendsel om dit te doen is “de bescherming van de cultuur” (der Kulturschutz).
Arent Gans
Geboren: 7 maart 1895, Delfzijl
Laatste adres: “Het Apeldoornsche Bosch”, Apeldoorn
Weggevoerd naar Auschwitz: 22 januari 1943
Vermoord: 25 januari 1943, Auschwitz
Arent Gans is zoon van Simon Gans en Gelle Goudsmit. Arent komt uit een groot gezin: hij heeft vijf broers en zeven zussen. Daarvan overlijden vijf kinderen op jonge leeftijd.
Vader Simon Gans is koopman en eigenaar van de fa. S. Gans & Zn. in Delfzijl. Binnen deze firma wordt gehandeld in lompen, metalen en antiek.
Na het overlijden van Simon Gans in 1919 zetten vier van zijn zoons en de man van zijn dochter Betje de firma voort onder dezelfde handelsnaam. Arent is één van de firmanten. In de loop van 1921 vertrekt hij uit Delfzijl om op 13 december 1921 te trouwen met zijn nicht Kornelia Visser uit Greetsiel. Samen met haar begint hij een antiekzaak in Emden op het adres Grosse Strasse 25. Ze krijgen twee jongens, Simon Levi en Ludwig.
Kornelia heeft in de praktijk de leiding van de zaak overgenomen van Arent.
Arent lijdt aan een psychische aandoening waarvoor hij op 27 oktober 1924 wordt opgenomen in het Centraal Israëlitisch Krankzinnigengesticht ”Het Apeldoornsche Bosch” in Apeldoorn. Op 9 april 1926 wordt hij hieruit ontslagen en keert hij terug naar Emden. Het gaat uiteindelijk toch niet goed met hem en op 12 juni 1933 wordt hij wederom vanuit Emden opgenomen in “Het Apeldoornsche Bosch”.
Als Hitler eenmaal aan de macht is, krijgen de Joodse inwoners van Duitsland het steeds moeilijker. Dat is de reden om in 1937 de zaak in Emden te sluiten. Op 1 augustus 1937 wordt een filiaal van de fa. S. Gans & Zn. onder de naam “Antiekhuis Gans” aan de Westerkade 13 in Groningen gevestigd. Kornelia en de twee kinderen verhuizen op 11 augustus 1937 naar dit adres . Er worden advertenties in het Nieuwsblad van het Noorden geplaatst om de opening van de zaak aan te kondigen en mogelijke kopers op alle waren te wijzen (“Koopt antiek als St. Nic. geschenk” bijvoorbeeld).
Op 11 mei 1939 verhuizen het gezin en de zaak naar het buurhuis Westerkade 12. Arent zal daar waarschijnlijk heel weinig weet van hebben gehad.
Arent zal niet weer thuiskomen. In de nacht van 21 op 22 januari 1943 wordt “Het Apeldoornsche Bosch” ontruimd en alle 1200 patiënten, waaronder Arent, worden met de trein naar Auschwitz gedeporteerd. Direct na aankomst op 25 januari 1943 worden allen omgebracht. Zijn vrouw Kornelia is daar drie maanden eerder vermoord, op 26 oktober 1942. Hun beide zoons worden in 1944 en 1945 vermoord. Ook zes van Arents broers en zussen zijn vermoord in de oorlog. Alleen één zusje overleeft.
In Apeldoorn was Arent onder behandeling bij psychiater Ch. Simons. Mogelijk als onderdeel van de therapie tekende hij veel. Dokter Simons heeft die bijzondere tekeningen altijd bewaard en die zijn nu te zien in het herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch.
Simon Levi Gans
Geboren: 26 oktober 1922, Emden (Duitsland)
Laatste adres: Westerkade 12, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 4 oktober 1942
Vermoord: 7 februari 1945, Gross-Rosen
Simon Levi wordt op 26 oktober 1922 geboren in Emden. Zijn ouders zijn Arent Gans, geboren in Delfzijl en Kornelia Gans-Visser, geboren in Greetsiel (Duitsland).
Simon Levi groeit samen met zijn broer Ludwig op in Emden waar zijn ouders een antiekzaak hebben. Het gaat niet zo goed met zijn vader. Hij verblijft tussen oktober 1924 en april 1926 in het Centraal Israëlitisch Krankzinnigengesticht “Het Apeldoornsche Bosch”, in Apeldoorn. Op 12 juni 1933 wordt hij daar opnieuw opgenomen.
Moeder en zoons verhuizen op 11 augustus 1937 naar Nederland, Westerkade 13, en gaan in mei 1939 aan Westerkade 12 in Groningen wonen. Simon Levi is dan 16 jaar. Kennelijk verhuist later hij naar Delfzijl waar hij werkt als elektricien. Hoewel hij hier niet in de bevolkingsadministratie is terug te vinden, blijkt hij hier wel degelijk te hebben gewoond. In maart 1942 krijgen de Joden in Delfzijl namelijk het bevel om de stad te verlaten. Simon Levi mist dit bericht aanvankelijk en daarom meldt hij zich pas enkele weken later bij de autoriteiten. Van de politie krijgt hij de opdracht om in Groningen bij zijn ouders in te trekken1.
Hij wordt op 4 oktober 1942 weggevoerd naar Westerbork. Vandaar wordt hij op 23 oktober 1942 samen met broer Ludwig en hun moeder op transport gesteld naar Auschwitz. Op 7 februari 1945 wordt Simon Levi in Gross-Rosen (Duitsland; nu Polen) vermoord.
1 Uit: Groninger Archieven, politiedossiers Groningen, toegang 1692, inventarisnummer 820
Ludwig Gans
Geboren: 19 september 1926, Emden (Duitsland)
Laatste adres: Westerkade 12, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 4 oktober 1942
Vermoord: 31 maart 1944, Midden-Europa
Ludwig Gans is de zoon van Arent Gans, geboren in Delfzijl en Kornelia Gans-Visser, geboren in Greetsiel (Duitsland). Vader Arent is met drie broers en een zwager firmant van de fa. S. Gans & Zn. in Delfzijl. Binnen deze firma wordt gehandeld in lompen, metalen en antiek. Ludwigs ouders beginnen een antiekzaak in Emden.
Hij is in die stad geboren op 19 september 1926 en is de jongere broer van Simon Levi Gans.
Ze groeien samen op in Emden. Het gaat niet zo goed met zijn vader. Hij verblijft tussen oktober 1924 en april 1926 in het Centraal Israëlitisch Krankzinnigengesticht “Het Apeldoornsche Bosch”, in Apeldoorn. Op 12 juni 1933 wordt hij daar opnieuw opgenomen.
Na sluiting van de antiekzaak in Emden vestigen moeder en zoons zich op 11 augustus 1937 op het adres Westerkade 13. Hier wordt een filiaal van de firma S. Gans & Zn, het Antiekhuis Gans gevestigd. Op 11 mei 1939 volgt een nieuwe verhuizing van het gezin én van Antiekhuis Gans, en wel naar het buurhuis, Westerkade 12. Ludwig is dan 12 jaar oud.
Ludwig wordt op 4 oktober 1942 weggevoerd naar Westerbork. Op 23 oktober 1942 wordt hij vandaar samen met zijn broer en zijn moeder op transport gesteld naar Auschwitz. Op 31 maart 1944 wordt hij ergens in Midden- Europa vermoord.
Frederik Goslinski
Geboren: 20 maart 1904, Groningen
Laatste adres: Westerkade 12, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork:12 oktober 1942
Vermoord: 28 februari 1943, Auschwitz
Frederik is geboren op 20 maart 1904 in Groningen. Zijn vader is Simon Goslinski, slager in Groningen.
Zijn moeder is Rosette de Levie, geboren in Oude Pekela. Frederik komt uit een gezin van acht kinderen.
Frederik is veehandelaar. Op 7 december 1933 trouwt hij met Sibylla Herz geboren in Spellen in Duitsland.
Ze krijgen twee kinderen, Simon en Pauline Rosette. Het gezin woont op verschillende adressen in de stad, maar betrekt op 4 mei 1942 het huis aan Westerkade 12. Vanuit dit adres worden ze op transport gesteld naar Westerbork waar ze op 12 oktober 1942 aankomen. Een week later, op 19 oktober 1942, vertrekt het transport naar Auschwitz. Frederik wordt daar op 28 februari 1943, enkele maanden na zijn vrouw en kinderen, vermoord.
Van de acht kinderen uit het ouderlijk gezin van Frederik zijn er zes in de oorlog vermoord. Een broer emigreert ver voor de oorlog naar de VS. Ook vader Simon komt om in Auschwitz.
Sibylla Goslinski-Herz
Geboren: 16 maart 1913, Spellen (Duitsland)
Laatste adres: Westerkade 12, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 12 oktober 1942
Vermoord: 22 oktober 1942, Auschwitz
Sibylla is geboren op 16 maart 1913 in Spellen in Duitsland. Haar vader is Philipp Herz, haar moeder is Pauline Salomon. Vanaf 1921 wonen ze in Neuss, een plaatsje nabij Düsseldorf. Vader heeft daar een slagerij, maar wordt door de nazi’s gedwongen om deze te verpachten en uiteindelijk in 1938 te verkopen. De ouders vluchten in 1939 naar Nederland, waar dochter Sibylla in 1933 is gehuwd met Frederik Goslinski. Sibylla en Frederik hebben twee kinderen: Simon en Pauline Rosette. De ouders van Sibylla blijven niet lang in Nederland, ze vluchten verder naar Argentinië. Dat lukt ook hun twee zonen, de broers van Sibylla.
Sibylla komt op 12 oktober 1942 aan in Westerbork en wordt een week later, op 19 oktober met man en kinderen op transport gesteld naar Auschwitz. Ze wordt daar op 22 oktober 1942 met de kinderen vermoord.
Haar man is vier maanden later vermoord.
Simon Goslinski
Geboren: 21 januari 1935, Groningen
Laatste adres: Westerkade 12, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 9 oktober 1942
Vermoord: 22 oktober 1942, Auschwitz
Simon is geboren op 21 januari 1935 in Groningen. Zijn vader is Frederik Goslinski, geboren in Groningen. Zijn moeder is Sibylla Herz, geboren in Spellen in Duitsland. Simon heeft een jonger zusje Pauline Rosette.
Simon komt op 9 oktober 1942 in Westerbork aan, drie dagen vóór zijn ouders en zusje. Hoe dit heeft kunnen gebeuren is onbekend.
Op 19 oktober wordt hij samen met vader, moeder en zusje op transport gesteld naar Auschwitz. Als Simon daar op 22 oktober 1942 wordt vermoord, is hij zeven jaar oud. Ook zijn moeder en zusje worden op deze dag vermoord. Zijn vader vier maanden later.
Pauline Rosette Goslinski
Geboren: 7 juli 1938, Groningen
Laatste adres: Westerkade 12, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 12 oktober 1942
Vermoord: 22 oktober 1942, Auschwitz
Pauline Rosette is geboren op 7 juli 1938 in Groningen. Haar ouders zijn Frederik Goslinski, geboren in Groningen en Sibylla Herz, geboren in Spellen in Duitsland. Pauline Rosette heeft een ouder broertje Simon.
Op 12 oktober 1942 komt ze met vader en moeder aan in Westerbork. Een week later wordt ze weggevoerd naar Auschwitz. Ze wordt daar op 22 oktober 1942 op vierjarige leeftijd vermoord. Ook haar moeder en broertje worden die dag vermoord. Haar vader vier maanden later.